Waterkwaliteit is essentieel voor een gezonde vijver. Om afvalstoffen van vissen te verwerken, heb je bacteriën nodig die zorgen voor de stikstofkringloop. Dat is eigenlijk niets meer dan de omzetting van ammoniak naar nitriet en vervolgens nitriet naar nitraat. We leggen je in deze blog alles uit over vijverbacteriën en geven je ons advies over de beste bacteriën voor de vijver.

Wanneer het vijvermilieu niet goed functioneert zou de hoeveelheid ammoniak steeds verder ophopen. In praktijk gebeurt het dan ook dat vissen zichzelf vergiftigen wanneer filtering in de vijver onvoldoende plaatsvind en er onvoldoende bacteriën in de vijver blijken te zijn.

Beste vijver bacteriën overzicht

Dit overzicht met goede en betrouwbare vijver bacteriën is op basis van onze eigen ervaring en mening. De bacteriën in deze lijst zijn wij allen bekend mee en hebben we minimaal ins ons handen gehad of gebruikt.

1. Micro-lift Superstart
2. Bactoplus Fresh PSB
3. Evolution Aqua Pure Pond
4. Velda Vijverbalans Bacterial
5. Bactoplus Filterstart Gel

Verderop in dit artikel kun je een uitgebreide toelichting per bacteriesoort vinden. Daar bespreken we de soorten bacteriën in detail.

Waarom bacteriën toevoegen in de vijver?

Iedere vijver, vooral vijvers met vissen, hebben last van continue vervuiling. De voornaamste reden is de aanwezigheid van vissen. Die zorgen voor een continue stroom van ammoniak afscheiding via de kieuwen. En daarnaast is het natuurlijk hartstikke leuk om lekker door te voeren, maar dat betekent ook meer ontlasting. Verder kunnen er uitwerpselen van vogels en andere dieren in het water terecht komen. Ook het verrottingsproces van bladeren en planten zorgt voor afvalstoffen. Ontlasting van vissen is overigens de grootste bron die zorgt voor ammoniak in vijverwater.

Ammoniak verwijderen uit de vijver

Ammoniak is eigenlijk gewoon een giftige stof. Logisch dat we deze stof zo snel mogelijk willen omzetten in minder schadelijke stoffen. Daarvoor zijn nitrificerende bacteriën nodig. Het proces van omzetting ammoniak naar nitriet naar nitraat noemen we de stikstofkringloop. Goede bacteriën en nitrificerende bacteriën in de vijver en het vijverfilter zorgen voor deze omzetting. Dat systeem is dan ook het belangrijkste van jouw gehele vijver. Functioneert dit niet goed, heb je kans op troebel water, draadalgen en in het ergste geval zelfs kans op vissterfte.

Toevoegen van bacteriën na de winter

In de winter wordt de watertemperatuur zo laag, dat bacteriën in je vijver en filter slechts voor een deel overleven. De rest sterft af vanwege de kou en onvoldoende voeding. In de winter zelf is dat geen probleem, je voert amper en verrottingsprocessen staan zo goed als stil door de lage temperatuur. Maar als de temperatuur weer op gaat lopen, komt alles weer tot leven en begin je weer met voeren. Juist voor die reden gebeurt het nogal eens dat in het voorjaar problemen ontstaan met ammoniak en nitriet. Voor die reden kun je in het voorjaar je vijver het beste op gang helpen door bacteriën toe te voegen.

Bacteriën zullen zich hechten aan vijverwanden en filtermateriaal

Het doel is dat de bacteriën die je toevoegt zich gaan hechten aan vijverwanden, filtermateriaal, vijversubstraat, keien en kiezels in beekloopjes, noem het maar op. Een filter heeft dus niet alleen functie om vuil om te vangen, maar fijn filtermateriaal zorgt ook voor een groot aanhechtingsoppervlak voor goede bacteriën die afvalstoffen afbreken.

Geen vissen, maar water houden

Aangezien een vijver een geslote systeem is, moet het goed gecontroleerd en gemanaged worden. Er wordt nog al eens gezegd dat je geen vissen in een vijver houdt, maar water. Gezond water is echt de basis van een vijver. Lukt dat je, dan lukt het ook om vissen en waterplanten gezond te houden.

Nitrificerende bacteriën voor biologisch evenwicht

Nitrificerende bacteriën zijn essentieel om de vijver stabiel en gezond te houden. Deze zetten afvalstoffen zoals nitriet en ammoniak om in CO2 of kooldioxide. Vandaar de naam stikstofkringloop. CO2 is vervolgens een voedingsbron voor waterplanten en overigens dus ook voor draadalgen en zweefalgen. Een hoog gehalte aan kooldioxide kan overigens zorgen voor een groene vijver met een explosie aan zweefalgen. Eigenlijk best logisch, een natuurlijk proces om te proberen het vijvermilieu stabiel te maken. Want zweefalgen voeden zich weer met CO2, wat daardoor weer zal afnemen.

Beste bacteriën voor de vijver

Er zijn zoveel verschillende bacteriën, maar welke doen echt wat ze moeten doen? Wat zijn goede bacteriën die effect hebben? We delen onze ervaringen met jou.

Verschil in bacteriën is er sowieso, niet alleen in uiterlijk, maar ook in werking van het product zelf. Er zijn er dan best een aantal waar ik zelf niet echt vertrouwen in heb. Door allerlei redenen overigens, waarvan één het toevoegen van kleurstof of verdikkingsmiddel is. Ik begrijp die redenen en het nut hiervan simpelweg niet. Ik wil zeker niet zeggen dat ik alle soorten bacteriën ken of heb gebruik, maar alle bekende merken zijn zeker door mijn handen gegaan. Voor deze lijst heb ik mij beperkt tot alleen producten die ik zelf ken, gebruikt heb en weet hoe ze werken.

1. Microbe-lift Superstart (1 liter of 4 liter)

Jaren en jaren geleden ben ik ooit begonnen met het gebruiken van Microlift. Wanneer ik Microbe-lift gebruikte in het voorjaar was dat meestal al binnen een paar dagen te merken aan de helderheid van het water. Mijn vijver was niet groot en ik had genoeg aan een verpakking van 1 liter (deze). Voor vijvers tot 20.000 liter heb je voor de opstart genoeg aan 1 liter. Je dient vier keer te doseren met steeds één week tussentijd. De prijs is goed, werking is goed, voor ons de beste bacteriën voor de vijver. Mocht je denken waarom die rode kleur? Dat is puur de rode gloed van de bacteriën zelf. Zet je een fles Micro-lift in de zon, dan ga je zien dat deze nog veel donkerrood van kleur wordt.

Een nadeel van Microbe-lift is dat het ontzettend stinkt! Dat komt overigens door zwavelwaterstof, wat gebruikt wordt om de bacteriën in coma te houden. Maak de verpakking zeker niet binnen open, geloof me. Je vijverwater gaat er overigens niet door stinken, je hebt er alleen zelf last van als je de fles openmaakt. Maar het spul werkt wonderbaarlijk goed en je merkt dat binnen enkele dagen aan de helderheid.

• 1.000 ml Micro-Lift Super Start: goed voor 20.000 liter water
• 4.000 ml Micro-Lift Super Start: goed voor 160.000 liter water

2. Bactoplus Fresh PSB 2 liter

Lastig om Bactoplus Fresh PSB of Micro-lift Superstart op één te zetten. Als je voor prijs kiest moet je sowieso voor de Fresh PSB kiezen. Je hebt dan de dubbele hoeveelheid voor een paar luttele euro’s extra. De reden dat ik hem toch op twee zet is omdat Micro-lift al heel wat jaren langer op de markt is, en de maker helemaal thuis is in bacteriën voor allerlei branches. Ze voeren geen andere producten dan bacteriën voor bijvoorbeeld de fruitteelt, riolen, planten, en de waterwereld. Die kennis en kunde is sowieso verwerkt in het product en overtref je niet zomaar.

Desalniettemin is er als je het mij vraagt niet enorm veel verschil in werking. Ik heb zelf PSB één voorjaar gebruikt en was daarover goed te spreken. Maar er is nog een reden waarom ik deze bacteriën zo hoog in de lijst heb staan, en dat is doordat ik Koi dealers ken die Bactoplus Fresh PSB gebruiken om vissen uit Japan op te vangen in leidingwater met deze bacteriën toegevoegd. En dat gaat hartstikke goed!

Nadeel van Fresh PSB is ook weer de stank. Ik vermoed dat ook hier zwavelwaterstof wordt gebruikt net als in Micro-lift. Maar goed, dat is even door bikkelen en enkele minuten later is de geur weg.

• BactoPlus Fresh PSB 2 liter: voor 40.000 liter water

3. Evolution Aqua Pure Pond

Pure Pond zijn een soort kleine gelballetjes die geleidelijk aan oplossen in water. Hierdoor komen levende bacteriën geleidelijk aan vrij in het water, in plaats van alles in eens. Naast bacteriën bevatten de balletjes enzymen die helpen om organisch afval af te breken. Effect hebben ze sowieso, je kunt helderder water verwachten. Ik heb wat getest door een handvol balletjes in mijn plantenfilter te gooien. Precies in een cirkel rondom de balletjes wordt het slib weggevreten, na een aantal weken waren duidelijk kringen te zien. Je kan natuurlijk niet verwachten dat alles verdwijnt, maar effect lijken ze zeker te hebben.

Pure Pond komt uit Engeland, en heeft daar een aantal awards gewonnen. Onder andere als beste waterverbeteringsproduct in het jaar 2016 en 2013. Zoals één verkozen door de lezers van het blad ‘Practical Fishkeeping’.

• 500 ml Pure Pond: geschikt voor 10.000 liter water
• 1.000 ml Pure Pond: geschikt voor 20.000 liter water
• 2.000 ml Pure Pond: geschikt voor 40.000 liter water

4. Velda Vijverbalans Bacterial

Vijverbalans Bacterial is een bron van nitrificerende bacteriën. De dosering is 10 ml per 1.000 liter water. Je kunt de poederige vorm bacteriën direct in je vijver of filter strooier. Eventueel kun je het ook eerst in een emmer lauwwarm +/- 25 graden doorroeren en vervolgens geleidelijk in de vijver toevoegen. Zelf ben ik voorstander van het toevoegen in het filter, de bacteriën zijn dan direct op de juiste plaatst, plus alles wat doorspoelt wordt gewoon direct vermengd door de stroming.

Voordeel van Velda Vijverbalans Bacterial is dat het onbeperkt houdbaar is zolang je het niet aanmaakt met water, en je het direct kan toevoegen in de vijver

• Bacterial 50 ml: geschikt voor 5.000 liter water
• Bacterial 200 ml: geschikt voor 20.000 liter water
• Bacterial 1.000 ml: geschikt voor 100.000 liter water

5. Bactoplus Filterstart Gel

Het tweede product van Bactoplus in deze lijst. Filterstart Gel is een kleverig goedje wat je direct kan gebruiken in je filterkamer of beadfilter. Doordat het stroperig is blijft een deel daar ook direct achter, precies op de juiste plaats. De reden waarom deze filterstart op de vijfde plek staat is doordat ik het idee had minder effect te zien van deze bacteriën dan vooral van de nummers 1 en 2 in deze lijst. Prima product maar naar mijn idee zijn er dus betere.

• 1.000 ml Bactoplus Filterstart Gel: geschikt voor 20.000 liter
• 2.500 ml Bactoplus Filterstart Gel: geschikt voor 50.000 liter
• 5.000 ml Bactoplus Filterstart Gel: geschikt voor 100.000 liter

De vijver opstarten met bacteriën

Nieuwe vijvers kun je opstarten met bacteriën, maar dat doe je alleen wanneer er al vissen in de vijver zwemmen! Zonder vissen zouden er geen nieuwe afvalstoffen komen voor je bacteriën en filter. Een vijver laten rijpen heeft dus niet echt nut zonder vissen. Wist je dat de meeste Koi dealers in Nederland net binnengekomen Japanse Koi gewoon opvangen in leidingwater en daar direct bacteriën aan toevoegen?

De temperatuur is dan logischerwijs ook boven de 8 graden Celsius. Anders kun je beter nog even wachten. Voor nieuwe vijvers raden wij een nog water hogere temperatuur aan. Dat is ook beter om nieuwe vissen te introduceren in de vijver. Bij voorkeur een temperatuur van boven de 12 graden Celsius.

Bij welke temperatuur vijver bacteriën toevoegen?

De beste temperatuur voor het toevoegen van bacteriën in de vijver is boven de 8 graden Celsius in het voorjaar. We bedoelen dan de watertemperatuur. Bij voorkeur ook wanneer je weet dat in de komende dagen of weken de watertemperatuur niet terug zal zakken. Je start dus redelijk vroeg in het voorjaar, bij voorkeur wanneer je start om weer langzaam te gaan voeren. Hoe lager de temperatuur, hoe minder bacteriën zullen overleven. Bacteriën toevoegen in de winter is daardoor redelijk zinloos.

Vijverbacteriën in allerlei vormen

Bacteriën heb je zoals gezegd echt in alle soorten en maten. De snelst werkende zijn over het algemeen in vloeibare vorm, deze ent je in je vijver en zullen direct werk verrichten. Een nadeel van vloeibare bacteriën is dat ze beperkt houdbaar zijn, je een opengemaakte fles eigenlijk zo snel mogelijk moet opmaken, en de bacteriën duur zijn. Voor een kleine vijver merk je dat niet zo, maar hoe groter je vijver, hoe interessanter het wordt om te kijken naar bacteriën in poedervorm. In poedervorm is de werking trager, ze zullen eerst moeten ontwikkelen of je moet ze zelf kweken in een ‘pruttelpotje’.

Of start met zelf vijver bacteriën kweken!

Wanneer je van plan bent om regelmatig bacteriën toe te voegen, of een erg grote vijver hebt, dan loont het om je eens te verdiepen in het zelf kweken van bacteriën. Dat heeft sowieso een paar directe voordelen.

• Je kunt fors besparen op de kosten van bacteriën
• Altijd verse bacteriën, gewoon je eigen dosering klaarmaken 24 uur van tevoren
• Onbeperkte houdbaarheidsdatum
• Eenmaal aangeschaft heb je daarna alleen goedkope navulbacteriën nodig (potjes in poedervorm)

De meeste bacteriën moet je eerst 24 uur in een activator laten opwarmen. Een soort pruttelpotje waardoor de bacteriën gedurende die 24 uur in een warme omgeving kunnen ontwikkelen en vermenigvuldigen. Het grootste voordeel is dat je vooral veel meer bacteriën gaat krijgen, aangezien je zelf zorgt voor vermeerdering. Zo’n apparaat heeft de perfecte temperatuur om nitrificerende bacteriën in water op te kweken, juist daardoor kweek je echt een bom aan bacteriën. Voor een fractie van de prijs van ‘verse’ vloeibaar bacteriën uit een fles. Als je zo’n fles eenmaal hebt opengemaakt, gaat al snel een groot deel verloren. Daar heb je hiermee totaal geen last van. Twee bekende van deze apparaten zijn de House of Kata Kamic en Natural Aquatic Activator. Die laatste heeft sterk onze voorkeur, en is qua prijs ook nog eens interessanter.

• Biota Bacterial Activator (Natural Aquatic) voor 200.000 liter
• Biota Bacterial Activator (Natural Aquatic) voor 400.000 liter
• House of Kata Kamiac kweekset voor 200.000 liter

De carbonaathardheid kan afnemen door bacteriën

Doordat bacteriën tijdens het omzettingsproces carbonaat verbruiken, zal geleidelijk de carbonaathardheid of KH waarde zakken. Een te lage KH waarde resulteert in een lagere zuurgraad van de vijver. En dat resulteert vervolgens in een mindere of zelfs geen gezonde kringloop. Je carbonaathardheid regelmatig testen en ingrijpen waar nodig is belangrijker dan je denkt. Lees ook: Carbonaathardheid & KH waarde informatie.