De KH waarde staat voor de carbonaathardheid of ‘tijdelijke hardheid’. Het is een van de belangrijkste onderdelen van waterhuisvesting en waterkwaliteit. Ik zelf vind de KH waarde eigenlijk een van de belangrijkste waterwaarden. En weet je waarom? Omdat ik merk dat de carbonaathardheid voor problemen zorgt bij veel vijvers!

Bij vijvers en vooral in de Koi hobby spreken we bij waterkwaliteit vaak over ammoniak en nitriet, aangezien dat afvalstoffen van vissen zijn en zo snel mogelijk afgebroken dienen te worden. Maar in praktijk gaat dat vaak wel goed, want bij de meeste vijvers worden tegenwoordig goede filters gebruikt. Terwijl juist de carbonaathardheid vaak de boosdoener is van problemen.

Vissterfte in de vijver en pH crash

Je kent het wel, en misschien doe je het zelf ook wel, je test je water op den duur wat minder. Want ja, alle waterwaarden zijn meestal dik in orde. En dan kan het toch best gevaarlijk worden, want een KH waarde zakt over termijn doordat een vijver een gesloten systeem is. Een PH crash staat dan voor de deur, met directe vissterfte tot gevolg. Daarmee wil ik je niet bang maken, maar wel vertellen dat een KH waarde essentieel is voor een stabiele vijver.

Carbonaathardheid, wat is dat precies?

Bij waterhardheid wordt gesproken over de GH en KH. De GH waarde, of gezamenlijke hardheid (Duitse hardheid), is een maatstaaf voor de hoeveelheid opgelost calcium en magnesium. De KH waarde, de carbonaathardheid, refereert alleen naar de concentraties bicarbonaten en carbonaatanionen in water. En meet geen van de andere aanwezige sulfaten of anionen.

Goed dat te weten, maar nu in makkelijkere taal: De KH waarde is een waarde om de hardheid te meten, maar het zegt eigenlijk meer over de alkaliniteit van water.

De carbonaathardheid is nodig om zuren in het water te binden. Voldoende carbonaathardheid zorgt voor een bron van koolzuur voor micro-organismen en waterplanten. Hoe hoger de KH, hoe sneller zuren worden verbonden. De zuurgraad zal daardoor stijgen. Voor die reden noemen we de carbonaathardheid ook wel de buffer van de zuurgraad.

Het effect van een te lage KH waarde

In het ergste geval kan een te lage KH waarde resulteren in een crash van de PH waarde. Dat noemen we ook wel een ‘PH crash’. Het water wordt dan te zuur, en daar kunnen vissen niet tegen. De kans op een PH crash wordt groter naarmate de KH waarde onder de 5 punten komt.

Nitrificerende bacteriën in de vijver en in het filter kunnen slecht hun werk doen wanneer de carbonaathardheid te laag is. Carbonaat is essentieel voor de omzetting van ammoniak en nitriet. Overigens is een te lage zuurgraad, wat weer veroorzaakt wordt door een te lage KH waarde, funest voor bacteriën.

Door een lage KH waarde is er ook meer kans op troebel vijverwater, algengroei en zweefalg. Dat komt deels doordat bacteriën minder goed functioneren bij een lage KH. En daarnaast groeien algen en zweefalgen gewoon beter in zacht water.

Waardoor wordt de KH lager?

Invloed van neerslag, regen en sneeuw heeft een invloed op de KH waarde. Regenwater is zacht waardoor de waarde over termijn zakt. Maar ook bacteriën, planten, vissen en al het andere leven in je vijver verbruikt carbonaat. De carbonaathardheid zakt hierdoor en moet bijgevuld worden. Een vijver is een gesloten systeem, zonder jouw invloed zal de KH waarde alleen maar verder zakken.

KH waarde vijver verhogen

Als je carbonaathardheid aan de lage kant is, doe je er goed aan om deze op te hogen. Het toevoegen van KH+ of KH plus is een veilige en snelle methode om de carbonaathardheid van vijverwater te verhogen. Als je de KH waarde wil verhogen raden wij je deze KH plus variant aan. Het effect hiervan is direct meetbaar, is veilig voor je vissen, en je merkt al snel dat vijverplanten het beter gaan doen.

Hiervan heb je ongeveer 35 gram per 1000 liter water nodig om de waarde met 1 punt te verhogen. Je kunt het even aanmengen in een emmer met water alvorens je het toevoegt. Maar gewoon direct in de vijver scheppen mag ook.

• 1000 gram verpakking, +/- 9.000 liter water met 3 punten verhogen
• 2500 gram verpakking, +/- 23.000 liter met 3 punten verhogen
• 5000 gram verpakking, +/- 46.000 liter met 3 punten verhogen

Zeker in het geval wanneer je PH waarde erg laag is, onder de 6,5 punt, raad ik je aan om zo snel mogelijk in te grijpen en KH plus toe te voegen. Het mooiste is om je zuurgraad of PH waarde zo rond de 7 á 7,5 te krijgen, voor vijvervissen de meest stabiele zuurgraad.

KH waarde te hoog en de KH verlagen

Een te hoge KH waarde heb je meestal niet zo snel. De waarde mag best 15 of zelfs nog hoger dan dat zijn, dat zal zeker niet voor problemen zorgen in combinatie met vissen.

Wanneer je als leidingwater een hoge KH hebt, mag je deels van geluk spreken. Je kunt dan met leidingwater de KH waarde gemakkelijk verhogen. Voor vijvers met planten is dat vaak alleen nog niet genoeg. Kraanwater in Nederland heeft vaak geen hogere KH dan zo’n 7 tot 10. En voor een goede omgeving voor planten mag de waarde best naar de 12 of 13. Net als de GH waarde overigens.

Optimale KH waarde voor de vijver

Een KH waarde van 5 is de absolute ondergrens voor vijvers met Koi. Voor vijvers met planten raden wij aan als absolute ondergrens 7 te hanteren.

• Koivijver of vijver met forse visbezetting: optimale KH 7 tot 9.
• Natuurvijver met vissen: minimaal 10, liever een KH van 12 of 13.
• Plantenvijver: KH van 12 of 13.

Waterplanten groeien slecht door een lage KH waarde

Een veelvoorkomende reden waardoor waterplanten geel blad krijgen of slecht groeien, is door een te lage KH waarde in de vijver. De carbonaathardheid van Nederlands leidingwater is voor waterplanten relatief laag. Bij een te lage waarde is er onvoldoende carbonaathardheid waardoor de nodige hoeveelheid zuren in het water niet worden verbonden. Het eerste waar je aan kunt denken is dus het testen van je waterwaarden, en waar nodig te verhogen met KH plus. Voor waterplanten raden wij een KH van 12 tot 13 aan. Testen kun je eenvoudig doen met een druppeltestje, zoals deze KH test kit.