Bewegend bed filter werking, detail en filtermateriaal

Een bewegend bed filter of moving bed filter is één van de beste biologische filters dat vooral wordt gebruikt in de vijver en Koi wereld. We zien echter in de aquaria wereld ook steeds vaker deze toepassing, vooral doordat een bewegend bed in staat is om op een klein oppervlak een gigantische hoeveelheid bacteriën te huisvesten.

Ondertussen is een bewegend bed filter niet meer weg te denken, vooral in combinatie met een trommelfilter. Een goed voorfilter is aan te raden, want het bewegend bed zelf is niet in staat om enig vuil tegen te vallen.

Hoe werkt een bewegend bed filter

Het filtermedium van een bewegend bed filter bestaat uit een soort plastic balletjes met allemaal kleine zijschotjes. Samen goed voor een gigantisch oppervlak, en dat is waar bacteriën kunnen aanhechten. Bacteriën hebben echter zuurstof nodig om ammoniak en nitriet af te breken en dat vormt al snel een probleem. Onvoldoende zuurstof aanwezig in een biologisch filter betekent slechte bacteriegroei en daarmee onvoldoende omzettingsproces van afvalstoffen. Juist daarom wil je een biologisch filter extra beluchten.

Het filtermedium in een bewegend bed filter zit opgesloten tussen roosters, water kan erin en eruit maar het medium zelf niet. Vanaf de onderkant wordt flink belucht, dat zorgt ervoor dat het filtermedium in bewegend komt. Vandaar die naam.

Klein oppervlak met grote capaciteit

Dit is ook gelijk de kracht van een bewegend bed filter. Het filtermedium, bestaande uit schotjes waarop bacteriën gehecht zitten, wordt van alle kanten gevoed met verse luchtbellen. Bacteriën hebben daardoor een overvloed aan zuurstof beschikbaar en kunnen optimaal leven. Juist dat zorgt ervoor dat er een dikkere laag biofilm kan leven op eenzelfde vierkante centimeter als bij andere filtermedia.

Veel filtermedium betekent echter niet dat je automatisch meer kan filteren. Heb je in een bewegend bed filter te veel filtermedium in verhouding tot het aanbod van afvalstoffen, dan zal de laag biofilm te dun worden. En daardoor gaat de goede werking van het filter verloren. Overdaad schaad dus wel!

Hoeveel voer kan een bewegend bed filter verwerken

Door te voeren in de vijver ontstaan nieuwe afvalstoffen in de vorm van ammoniak en ammonium. Die dikke laag biofilm is precies wat je nodig hebt om dit goed te verwerken. Onder de meest ideale omstandigheden is één liter filtermedium in staat om bijna 10 gram voer te verwerken. Die ideale omstandigheden zijn moeilijk mo gedurende het gehele seizoen te behalen. Denk dan aan temperatuur, constante en stabiele hoge temperatuur, voldoende zuurstof, aanbod van carbonaat, etc.

Daarom probeer je met een bewegend bed filter zo’n 25% overcapaciteit in te berekenen. Voer je in de zomer maximaal 400 gram per dag, dan betekent dat grofweg 40 + 10 liter (25%) biocarrier in je bewegend bed.

Bewegend bed filtering in professionele visteelt

In de professionele visteelt worden bewegend bed filters in combinatie met trommelfilters al jaren toegepast. Daar draait het om efficiëntie, hoe minder ruimte benodigd is voor filtering hoe beter. En juist het medium van een bewegend bed filter heeft een zeer groot oppervlak voor bacteriën.

Maar ook in de professionele kweek is het belangrijk dat er geen vuilophopingen ontstaan in filters. Precies daarin is een bewegend bed erg goed, door de forse beluchting heeft eventueel vuil wat door het voorfilter is gekomen geen kans om neer te slaan.

Beste filtermedium voor een bewegend bed filter

Bij filtermedium voor een bewegend bed filter draait het vooral om het beschermde oppervlak. In je filterbak is het filtermedia constant in beweging, waardoor de zijkanten van het filtermedia langs elkaar heen schuren en schrapen. Een deel van die bacteriën zal daardoor verloren gaan, we noemen dit het onbeschermde oppervlak. Het draait dus echt om het beschermde deel, dat deel wat veilig aan de binnenzijde van het filtermedia zit.

We selecteren daarom het beste filtermedium voor een bewegend bed filter vooral op het beschermde oppervlak en onbeschermde oppervlak. Plus we houden rekening met de grootte van het filtermedium. Een grotere biocarrier medium is makkelijk om in je bak te houden met roosters. Plus het beweegt trager door het water, en dus beter contacttijd.

Biocarrier Helix is nog steeds niet verslagen

Als het aan mij ligt is Helix gewoon het beste filtermedium voor een bewegend bed filter. Het filtermedium heeft een erg hoog beschermd oppervlak en is groot van formaat, ongeveer 17 bij 15 mm. De meeste vijvers die draaien op een combinatie van trommelfilter met bewegend bed filter die ik ken hebben Helix in zich. En eigenlijk draaien ze allemaal wel goed, ik kan ook geen nadelen opschrijven over dit filtermedium. Je kunt helix kopen via bol.com.

• Beschermd oppervlak: aanhechtingsoppervlak van 589 m² per m³
• Onbeschermd oppervlak: aanhechtingsoppervlak van 720 m² per m³

K1 Medium of Kaldness K1

Kaldness is al Jaren geleden op de markt gekomen door Evolution Aqua, een Engelse leverancier in de vijver wereld die gezamenlijke het Nexus bewegend bed filter uitbracht. Een bewezen filtermedium met een hoog beschermd aanhechtingsoppervlak. Vooral bekend geworden door de Nexus filters, die kant en klaar met ingebouwd bewegend bed komen. K1 medium wordt verkocht bij bol.com.

• Beschermd oppervlak: aanhechtingsoppervlak van 500 m² per m³
• Onbeschermd oppervlak: aanhechtingsoppervlak van 800 m² per m³

K1 Micro of Kaldness Micro

K1 Micro is vooral geschikt voor de aquarium wereld, waar alles wat kleiner is dan in de vijver wereld. Ik moet eerlijk zeggen dat ik geen voorstander van K1 Micro ben voor vijvers. Het is gewoon allemaal net te klein als je het mij vraagt. Het rommelt veel harder door het bewegend bed met veel meer beweging, zelf ben ik van mening dat dit minder geschikt is. Je kunt dan beter de Medium variant die ik hierboven beschreef gebruiken. Evolution Aqua K1 Micro is te koop bij bol.com.

• Aanhechtingsoppervlak van 900 m² per m³. De leverancier zelf geeft aan dat dit beschermd oppervlak is, anderen dat dit onbeschermd oppervlak is. Ik heb het vermoeden dat dit puur om onbeschermd oppervlak gaat. Meer informatie dan 900 m² per m³ is er niet te vinden.

Hoeveel bewegend bed in het filter?

Als vuistregel kun je je filterkamer of bewegend bed vullen met 30 tot 60% filtermedium. Het filtermedium blijft dan goed in beweging en gaat niet snel stilliggen in hoeken van de bak. Ik ben zelf voorstander om meer aan de ondergrens van die marge te zitten, grofweg één derde van de bak (30 tot 40%) gevuld met materiaal. Ik zeg niet dat meer niet mogelijk is, maar in praktijk werkt het vaak het best.

Voor een bak van 100 liter water betekent dat 30 tot maximaal 60 liter bewegend bed filtermedium.

Hoe krachtig moet een luchtpomp voor een bewegend bed filter zijn

Hoeveel zuurstof heb je nodig voor een bewegend bed filter? Dat hangt niet alleen van volume of inhoud van je filterbak af, maar ook van het oppervlak. Een grote ondiepe bak heeft meer luchttoevoer nodig dan een hoge smalle filterbak. Logisch, want de luchtkolom in een smalle bak is gecentreerd en neemt daardoor het bewegend bed mooi mee in de stroming. Voor standaard modellen bewegend bed filter kun je als vuistregel het volgende hanteren:

• Bewegend bed van +/- 190 liter inhoud (57 x 57 x 78 cm) een 40 liter per minuut luchtpomp
• Voor een bewegend bed van +/- 400 liter inhoud (65 x 65 x 100 cm) een 60 liter per minuut luchtpomp
• Voor een bewegend bed van +/- 1000 liter inhoud (100 x 100 x 100) een 80 liter per minuut luchtpomp

Voordelen bewegend bed filter

Een bewegend bed filter heeft een zeer groot aanhechtingsoppervlak voor bacteriën en is kan daarmee op een klein oppervlak een dikke laag biofilm vormen. Daarmee is het als geen ander in staat om grote hoeveelheden ammoniak en andere afvalstoffen af te breken.

Het is een vorm van zuurstrijk filteren, alle bacteriën worden constant voorzien van verse zuurstof. Door de beweging die de luchtpomp maakt heb je geen last van ophoping van vuil in het filter. Je hoeft dan ook nooit te spoelen.

Door die forse beluchting vindt er veel ontgassing plaats van ammonium en ammoniak, dat vervliegt daardoor direct en ontneem je uit het water.

Nadelen bewegend bed filter

De nadelen van dit type filter wegen niet op tegen de nadelen. Maar het zijn wel onderdelen om rekening mee te houden.

Succes van dit type filter valt of staat bij een goed voorfilter. Een bewegend bed filter vangt zelf geen vuil af maar laat alles door, het is puur een biologisch filter. Een goed voorfilter is echt een vereiste. Wat dat is maakt niet uit, het mag een ander kamerfilter zijn, een zeeffilter of trommelfilter.

Een bewegend bed filter laat vuil door en creëert nieuw vuil. Al het vuil wat in het filter terecht komt, wordt als het ware gemalen door de beweging. Resultaat is nog meer fijner vuil. Plus door het schraap effect ontstaat nieuw vuil. Een vorm van fijne filtering na het bewegend bed vind ik zelf erg belangrijk. Bijvoorbeeld door een kamer met Japanse matten en gebruiken.

De indraaitijd van een bewegend bed filter is redelijk lang in verhouding met bijvoorbeeld een trickle filter of normaal meerkamerfilter. Je kunt niet verwachten dat dit type filter al na drie weken goed draait. De opstarttijd is wat trager. Vaak merk je pas in de zomer dat het filter echt goed gaat draaien. Maar als je eenmaal op gang is verwerkt het enorm veel ammoniak. En vreet het overigens KH of carbonaat, dus die waarde mag je best af en toe controleren.

Door een bewegend bed filter heb je een extra luchtpomp nodig, dat betekent extra energieverbruik. En dat is toch weer zo 20 tot 60 Watt, afhankelijk van de grootte van je filter.