Filtermateriaal vormt het hart van de vijver, zonder goed filtermateriaal in je vijverfilter valt het niet mee een gezond ecosysteem te creëren voor je Koi. In dit artikel geven we je een overzicht van alle soorten filtermateriaal die toegepast kunnen worden, eigenschappen daarvan en alle voor- en nadelen per soort.
Er zijn twee hoofdsoorten van filtermateriaal voor vijverfilters. De eerste groep zijn de materialen voor biologische filtratie die als doeleinde hebben om een laag biofilm op te vormen waarin bacteriën leven die afvalstoffen van de vissen verwerken. Die zijn benodigd voor een goede werking van de stikstofkringloop en zetten ammoniak van vissen om in nitriet, vervolgens in nitraat. De tweede groep zijn filtermateriaal voor mechanische filtratie, waarbij je moet denken aan het afvangen van vuil. Het bekendste voorbeeld hiervan zijn filterborstels in de eerste kamer van een meerkamerfilter. Ze zijn bedoelt om vuil goed af te vangen zodat het andere biologische materiaal minder regelmatig schoongemaakt hoeft te worden.
Japanse matten
Japanse matten zijn zeer veelvuldig toegepast filtermateriaal voor voornamelijk Koivijvers. De matten hebben een aanhechtingsoppervlak voor bacteriën van ongeveer 275 tot 300 m² per m³ en worden voornamelijk toegepast in een kamer- of meerkamerfilter. Bij filtermatten is het belangrijk om goede voor filtratie toe te passen, aangezien je liever niet hebt dat het vuil direct in de Japanse matten terecht komt. Hoe minder je de matten immers hoeft schoon te maken, hoe beter voor de bacteriën. Matten zijn gemakkelijk toe te passen en kunnen op maat gesneden worden met een slijptol of een fijn getande cirkelzaag. Wanneer goed geklemd is het ook mogelijk om ze te snijden met een scherm mes.
Japanse matten zijn er in verschillende varianten. Een kwalitatieve is de Top Grade Japanse mat, deze is stug en heeft een vaste structuur, waardoor deze niet snel gaat rafelen na een aantal keren schoonspuiten. De budget blauwe Japanse mat is een alternatief dat vooral voordelig is, maar ook een wat minder vaste structuur heeft.
PPC filtermatten of Matala filtermat
Matala filtermatten zijn onbekender dan de normale Japanse mat, toch bieden deze matten vele voordelen. Matala matten zijn bijvoorbeeld veel sterker dan Japanse matten waardoor ze langer meegaan en ook gemakkelijk schoon te maken zijn. Dat gaat niet eens ten koste van het aanhechtingsoppervlak. De fijne Matala matten (blauw en grijs) hebben meer aanhechtingsoppervlak per vierkante meter dan Japanse matten. Een nadeel is echter is de prijs bij aanschaf, maar de levensduur is vele malen hoger in vergelijking met Japanse matten.
Een toepassing die veel Koi hobbyisten hanteren is het afwisselen tussen Japanse en Matala matten door ze om en om in een filterkamer te plaatsen. Door de doorstroomsnelheid van grove Matala mat te gebruiken is het niet nodig om tussenruimte te hanteren in een filterbak vol met Japanse matten. Je optimaliseert daarmee de hoeveelheid aanhechtingsoppervlak voor bacteriën in het vijverfilter.
- Zwart (grof): bacteriën aanhechtingsoppervlak van 190m² per m³
- Groen (medium): bacteriën aanhechtingsoppervlak van 295m² per m³
- Blauw (fijn): bacteriën aanhechtingsoppervlak van 380m² per m³
- Grijs (zeer fijn): bacteriën aanhechtingsoppervlak van 470m² per m³
Red-X mat: fijne imitatie Japanse mat
Red-X matten zijn matten met een hoger aanhechtingsoppervlak dan normale Japanse matten en daarmee bieden ze meer ruimte voor goede bacteriën. Dat komt door de fijnere structuur wat ze overigens ook zwakker maakt. De matten gaan wat eerder rafelen en moeten na een jaar of 4 tot 5 vervangen worden. Deze filtermatten hebben een aanhechtingsoppervlak van 500m² per m³, ruim de helft meer dan Japanse matten.
Filterwatten: vooral voor vuil afvang en filtermateriaal voor aquarium
Filterwatten zijn een handige toepassing om fijn vuil af te vangen. Ze zijn minder geschikt voor continu gebruik en om uit te spoelen. Ze raken redelijk snel vervuild en zijn vooral handig om tijdelijk toe te passen in een filter om fijn vuil tegen te houden. Denk aan een toepassing in het aquarium of om zeer fijn vuil weg te vangen in een trickle filter. Er zijn drie verschillende structuren filterwatten verkrijgbaar.
- Witte filterwatten: zeer fijn voor vuilafvang, lastig uitspoelbaar
- Groene filterwatten: medium fijn voor vuilafvang, redelijk lastig uit te spoelen
- Blauwe filterwatten: grove structuur en meer geschikt om uit te spoelen
Filterborstels: filtermateriaal om vuil op te vangen
Stugge borstels die veelal toegepast worden in de eerste kamer van een vijverfilter om vuil tegen te houden. Filterborstels zijn er in verschillende lengtes, diktes, structuren, enzovoorts. Kwalitatieve filterborstels zijn voorzien van RVS draad om de haren goed aan elkaar te bevestigen. De borstels van Best Brush zijn stevig en voorzien van twee soorten vezels die door elkaar gemengd zijn. De dikke vezel zorgt voor ene stevige structuur van de borstel en de dunne vezel voor een hoge dichtheid om meer vuil af te vangen.
- 30 x 15 cm Best Brush filterborstel
- 40 x 15 cm Best Brush filterborstel
- 50 x 15 cm Best Brush filterborstel
- 60 x 20 cm Best Brush filterborstel
- 75 x 15 cm Best Brush filterborstel
Sera Siporax
Siporax heeft een ongekend hoog aanhechtingsoppervlak voor bacteriën en wordt veelal toegepast in de laatste kamer van een meerkamerfilter. 1 liter van dit filtermateriaal is in staat om 400 liter vijverwater te filteren, dat komt neer op 25 liter siporax voor 10.000 liter vijverwater. Oorspronkelijk vooral toegepast voor aquaria, maar de werking is natuurlijk gelijk in vijvers. Wel is het belangrijk dat er goede voorfiltratie benodigd is zodat je de siporax zelf nooit hoeft schoon te maken.
Oesterschelpen
Oesterschelpen zijn een oplossing om de KH waarde stabiel te houden, ze geven namelijk geleidelijk carbonaat af aan het water. Daarmee kan de PH waarde, de zuurgraad, stabiel gehouden worden op een waarde boven de 7. Meestal worden de schelpen in netten in een stromend gedeelte van de vijver gelegd. Goede opties zijn in het plantenfilter, een waterval of rechtstreeks in het filter. Oesterschelpen zijn verkrijgbaar in zakken van 5 kg of emmers met een inhoud van 10 liter oesterschelpen.
Filterlava
Filterlava wordt soms gebruikt als filtermateriaal in een meerkamerfilter. Vaak wordt het dan toegepast in de laatste kamer. Het nadeel hiervan is dat het een dichte substantie is, vandaar ook dat het materiaal zo zwaar is, waardoor het aanhechtingsoppervlak niet enorm hoog is. Het kan een goed materiaal zijn om te combineren met een waterval of plantenfilter voor extra aanhechtingsoppervlak voor bacteriën. Verkrijgbaar bij bol.com en A2KOI.
Biocarrier Type Helix bewegend bed filtermateriaal
Biocarrier Helix heeft het hoogste beschermde oppervlak voor bacteriën van alle soorten bewegend bed filtermateriaal. Het beschermde aanhechtingsoppervlak voor bacteriën is circa 589m² per m³ en het onbeschermde aanhechtingsoppervlak is circa 720m² per m³. Verkrijgbaar bij bol.com en A2KOI.
K1 filtermedium voor bewegend bed filter
Evolution Aqua K1 medium is soortgelijk aan Helix en wordt vooral toegepast voor bewegend of statisch bed filters. Het grootste verschil zit hem in het aanhechtingsoppervlak. K1 filtermedium mag dan wel meer aanhechtingsoppervlak hebben met 800m² per m³, maar dit is onbeschermd oppervlak. Van dat onbeschermde oppervlak is 500 m² per m³ onbeschermd oppervlak. Er is een normale en een micro variant verkrijgbaar.
Zeoliet
Met zeoliet kun je een chemische manier van filteren toepassen voor de vijver. Het product wat we voor de vijver gebruiker is eigenlijk clinoptioliet, er zijn echter vele soorten zeoliet voor verschillende toepassingsgebieden. Zeoliet heeft een ontgiftende werking en kan gebruiken worden om schadelijke stoffen te absorberen, in de vijver gaat dit vooral om ammoniak en ammonium samen met het binden van andere zware metalen. Door ammonium weg te nemen in het water is dit een ontlasting van het vijverfilter, er zal daardoor ook minder van het restproduct nitriet en nitraat ontstaan.
Zeoliet is vooral erg nuttig om te gebruiken in het voorjaar of wanneer er problemen in de vijver zijn met een hoog ammoniak gehalte. de werking is namelijk zeer snel merkbaar. Zeoliet start direct met het binden van ammoniak totdat het verzadigd raakt, waarna het geregenereerd dient te worden door gebruiken te maken van een zout. Zeoliet is te regenereren door het in een bak zout te plaatsen met 100 gram zout per liter water. Na 24 uur zal de zeoliet alle ammonium losgelaten hebben waardoor het opnieuw gebruikt kan worden in de vijver. Verkrijgbaar bij bol.com en A2KOI.
Nitraathars
Nitraathars is bedoelt om nitraat uit vijverwater te absorberen, hierdoor kun je effectief draadalgen tegengaan. Nitraathars is een fijne substantie waarvan de nitraationen uitgewisseld worden met chloride-ionen. Het filtermateriaal heeft een korrelgrootte van 0,4 tot 0,6mm en kan het makkelijkste geebruikt worden in het vijverfilter. 1 liter nitraathars is in staat om 30 gram nitraat verwijderen waarna het geregenereerd dient te worden in bak met zout. Je hebt 200 gram zout per liter hars nodig om het goed te regenereren. Hoewel het materiaal prijzig is, is de werking zeer groot en ontzettend effectief om draadalgen te voorkomen wanneer je geen waterplanten in de vijver hebt. Kant en klaar zijn er zakjes verkrijgbaar met 4 liter nitraathars, onder andere bij bol.com en A2KOI.
Actieve kool, chemische filtratie en absorptie
Actieve kool wordt vaak in kleine hoeveelheden toegepast voor aquarium- en vijverfilters. Ook dit is een vorm van chemische zuivering die vooral effectief is om resten van medicatie uit het vijverwater te filteren en het zorgt voor een heldere glans. Het wordt dan ook niet voor niets veelal toegepast in de lucht- en waterzuivering. Actief kool kun je het beste in grotere verpakkingen aankopen, aangezien het in kleine hoeveelheden vooral voor aquarium toepassingen overdreven hoog geprijsd is. In 10 liter verpakking verkrijgbaar bij bol.com en A2KOI.
Beads voor een beadfilter
Beads zijn verkrijgbaar in 25 kg zakken en zijn alleen toepasbaar wanneer je een beadfilter gebruikt. Het zijn rond of ovaal gevormde plastic korrels die gebruikt worden als filtermateriaal. Het grote voordeel van beads is dat ze zeer gemakkelijk schoon te spoelen zijn in een beadfilter. Het aanhechtingsoppervlak voor beads is zeer hoog met ongeveer 1500 tot 1600m² per m³ aan beads. In vergelijking met een Japanse mat is dat ruim 6 keer meer.
Bacteria House: speciaal voor trickle filters en bakki showers
Momotaro Bacteria House is een filtermateriaal ontwikkeld door de Japanse Koi kweker Momotaro. Het filtermedium is vooral geschikt voor trickle filters en bakki shower filters, het is puur bedoelt voor vallend en kletterend water en wordt niet tot nauwelijks gebruikt voor onderwater toepassing. Er zijn geen exacte cijfers bekend over het aanhechtingsoppervlak per vierkante meter filtermateriaal, wel zou 1 kilo van dit materiaal geschikt moeten zijn voor ongeveer 1000 liter water.
Er zijn vele imitaties in omloop, die niet ieder even goed werken. Vaak is de poreusheid namelijk veel minder hoog, wat direct met oog zichtbaar is door de grovere structuur of juist een bijna dicht geperste substantie. Voorbeelden hiervan zijn de Bacteria Home, Far Infrared Bacteria Home en de Bacteria Home Spiraal.
