Koi kweken: zelf kweken, stappen en informatie

Wil je eens zelf Koi kweken? Dat kan heel goed, wist je dat dat eigenlijk helemaal niet zo moeilijk is? Het enige wat je nodig hebt zijn geslachtsrijpe vrouwelijke en mannelijke Koi, de informatie en kennis die ik in dit artikel met je deel, en voldoende geduld.

Vroeg of laat ga je er overigens een keer mee te maken krijgen in de vijver, Koi die paaien! Soms wil je dat bewust uitlokken, om echt zelf aan het kweken met Koi te gaan en daarmee een succesvolle kweek op te zetten. Want met wat extra maatregelen is de kans van slagen veel groter.

In dit blog neem ik je mee in hoe Koi kweken uitgevoerd kan worden, wat je nodig hebt, hoe je de meeste kans van slagen hebt, en hoe Japanse kwekers dat aanpakken.

De minimale vereisten om Koi te kweken

Voordat je paaiende Koi kunt verwachten en dus de mogelijkheid krijgt om te kunnen kweken, heb je vanzelfsprekend wel mannelijke (Osse) en vrouwelijke (Messe) Koi nodig.

Wanneer zijn Koi geslachtsrijp?

Koi paaien pas wanneer ze geslachtsrijp zijn. Vrouwelijke Koi zijn geslachtsleeftijd vanaf een leeftijd van ongeveer 3 jaar, we noemen dat Sansai. Mannelijke Koi zijn iets eerder geslachtsrijp, reeds vanaf een leeftijd van 2 tot 2,5 jaar oud.

Koi kweken in een aparte ruimte of bak

Het fijnste is om gebruik te maken van een aparte bak of ruimte, ik vertel je daar zo nog wat meer over. Belangrijkste voordelen daarvan zijn dat je zelf een selectie Koi kunt maken die je gebruikt voor de kweek. Daarnaast zitten de babyKoi daardoor direct in een afgezonderde bak.

Een watertemperatuur die hoog genoeg is.

Liefst boven de 20 graden Celsius. Je zou dit eventueel kunstmatig nog iets hoger kunnen brengen, door te verwarmen. In de vijver zelf kun je paaigedrag soms al waarnemen bij een watertemperatuur vanaf ongeveer 17 tot 18 graden Celsius.

Ook interessant is om mijn artikel ‘Wanneer paaien Koi en is paaigedrag te stimuleren’ te lezen, waar ik belangrijke feiten en tips geven over het paaigedrag bij Koi.

Koi kweken in een aparte bak

Zeker wanneer je er voor kiest om Koi apart te plaatsen in aan bak of bassin raad ik je aan om wat bij te verwarmen. Je weet dan zeker dat de temperatuur hoog genoeg blijft, om de kans van slagen te vergroten.

Aankleden met paaiborstels of ander materiaal

Ik ben er zelf groot voorstander van om een materiaal zoals paaiborstels of afzetborstels te gebruiken waarop de Koi eitjes kunnen afzetten. De reden hiertoe is structuur en dat is tweeledig. Allereerst zorgt structuur als stimulans zodat Koi iets hebben om eitjes op af te zetten. En als tweede zorgt het ervoor dat de eitjes beter verspreid kunnen worden en daardoor goed bevrucht worden. Wanneer teveel eitjes op elkaar geplakt raken, wordt alleen de bovenste laag bevrucht. De middelste lagen raken niet bevrucht of verstikken.

Een ander zeer geschikt materiaal voor Koi om kuit op af te zetten zijn waterplanten en drijfplanten. Het nadeel is echter wel dat deze compleet gesloot zullen worden tijdens de paai.

Beschadigingen voorkomen tijdens het kweken van Koi

Voor de paai kunnen de mannetjes de vrouwtjes uren lang opjagen. Tijdens de paai zelf kan het er ruw aan toe gaan. De mannetjes gaan zij aan zij bij de vrouwelijke Koi zwemmen, en duwen flink tegen de buik. Doordat geduw en gespartel worden de vrouwtjes tegen de zijkanten van de bak geduwd of door de planten en andere objecten heen. Een aparte bak biedt een flink voordeel om beschadigingen en uitspringen te voorkomen. Laat bewust wat minder water in de bak staan, zodat het niveau ver onder de rand komt te staan. Voorkomt beschadigingen van de rand, plus het voorkomt dat een Koi buiten de bak of vijver wordt geduwd. Voorkom zoveel mogelijk objecten in de bak waar jouw Koi zich aan kunnen beschadigen.

Soort bij soort voor betere kwaliteit nakomelingen

Een voordeel van Koi kweken in een aparte bak is dat je de mannelijke en vrouwelijk exemplaren zelf kunt selecteren. In de vijver krijg je vaak een mengelmoes van soorten en variëteiten, het is erg lastig om goede exemplaren te kweken op die wijze. Terwijl je in een aparte bak heel gericht te werken kunt gaan. Het liefst soort bij soort. Je plaatst het beste 2 of 3 mannelijke Koi bij één vrouwelijke Koi. Bijvoorbeeld allen van de variëteit Kohaku, zodat je ook alleen Kohaku nakomelingen krijgt.

Ouderdieren uit de bak nemen direct na de paai

Ik raad je aan om de ouderdieren die je in een aparte bak hebt geplaatst ook weer uit de bak te nemen direct na te paai. Je weet zo zeker dat de eitjes niet worden opgesnoept door de Koi zelf, en zo veel betere kans maakt op een groot aantal jongbroed.

Voorkomen dat eitjes gaan schimmelen

Om te voorkomen dat het kuit en de eitjes gaan schimmelen, is een goede methode om malachiet groen te gebruiken. Dat is overigens iets wat veelvuldig wordt toegepast, ook bij Koi kwekers in Japan. Wel grappig is overigens dat een kweker daar wat minder nauw kijkt. Een lepeltje malachiet groen hier en daar wordt zo toegevoegd aan de bassins. Blijkbaar ervaring en kunde. Ik zelf doe het allemaal liever wat voorzichter en preciezer met weegschaal en maatbekertje. Je hebt echt maar een heel klein beetje nodig om schimmel op de eitjes te voorkomen. Enkele druppels voor een bak van 100 liter is voldoende.

Zorg voor goede waterkwaliteit en vers water

Belangrijk is om ook gedurende het uitkomen van de eitjes de waterkwaliteit goed op orde te houden. De paai zelf zorgt voor een gigantische hoeveelheid ammoniak en afvalstoffen in het water. Taak één die je hebt is de waterkwaliteit weer op orde krijgen.

Dat begint met water verversen. Je mag best 30 tot 50% water verversen in de bak waar de eitjes in zitten. Zorg daarnaast dat je het water goed belucht. Ik ben zelf groot voorstander om vanaf nu constant water te verversen, door de kraan op een klein druppelstraaltje te zetten. Je voorkomt zo teveel afkoeling van het water in eens.

Eitjes dienen een temperatuur te bereiken van 100 graden

De tijd die de eitjes nodig hebben om te ontwikkelen is afhankelijk van de watertemperatuur. Grofweg moeten de eitjes bij elkaar opgeteld 100 graden worden. Bij een watertemperatuur van 20 graden betekent dat ongeveer 5 dagen (5 x 20), en bij 25 graden ongeveer 4 dagen (4 x 25).

Het beste is om de eitjes in niet al te veel water te laten ontwikkelen. Plusminus 20 tot 50 cm diepte is meer dan voldoende. Dat maakt het makkelijker om de temperatuur hoog te houden.

Eitjes die uitkomen en het eerste leven

Jong Koi die uit het eitje komen, zien er uit als een zeer klein streepje met iets verdikte kop. Je kunt ze met moeite zien, niet groter dan een mm of 3 tot 5. Ze zwemmen dan ook nog niet vrij rond, maar laten zich vasthangen tegen de wand of het materiaal aanwezig in de bak. De kleine Koitjes leven in de eerste twee tot drie dagen puur van de dooierzak.

Pas na ongeveer 3 tot 4 dagen gaan ze echt vrij rondzwemmen en zelf op zoek naar voedsel. Als je dit stadium hebt bereikt ben je overigens al erg goed bezig geweest. Je eitjes zijn bevrucht geweest, de eitjes zijn niet verschimmeld, de temperatuur is in orde geweest om uit te komen, de waterkwaliteit is goed geweest, enzovoorts. Maar, we zijn er nog niet. Vanaf nu moeten we de kleine Koitjes de juiste voeding en aandacht geven.

Juiste omstandigheden voor Baby Koi creëren

Vanaf nu wordt het erg belangrijk om de waterkwaliteit goed te monitoren. Het is nodig om te gaan voeren. Ook al gaat het maar om zeer kleine Koi, de afvalstoffen gaan snel oplopen. Ze zijn er immers in grote aantallen. Bij een succesvolle kweek kunnen dit er tienduizenden zijn(!).

De ideale temperatuur om jongbroed op te kweken

Een ideale temperatuur voor het kleine jongbroed om op te groeien is minimaal 20 graden Celsius. Je mag best de temperatuur op laten lopen tot 24 tot 27 graden Celsius.

Filtering en de waterkwaliteit op orde houden

De waterkwaliteit goed houden lukt eigenlijk maar op een manier, door te zorgen voor goede filtratie. De stroming mag echter niet al te hard gaan op het begin. Wat ik zelf gebruik zijn kleine vijverpompjes van Sicce, zoals deze Sicce Micra-plus. Ik zet ze dan in een vijvermandje met daaromheen een stuk gaas van een vliegendeur, zo fijn dat er geen visje doorheen kan gaan. Het water verpomp ik door een doorstroomfilter. Zelf gebruik ik daarin alleen Japanse matten en Siporax. Ik zelf vindt dat je voor dit formaat Koi aan een voorfilter weinig hebt.

Het is niet verkeerd om ook voldoende water te verversen. Kijk wel uit voor temperatuurschommelingen. Constante verversing heeft sterk de voorkeur door de kraan op een druppelstraaltje aan te zetten. Je kunt steeds een laag water uit de bak laten lopen, die dan gedurende de dag en nacht weer langzaamaan volloopt.

Baby Koi opkweken per fase, geschikte soorten voer

In de eerste fase wanneer de kleine baby Koi net zelf op zoek gaan naar voeding ben ik groot voorstander van het voeren met natuurlijk voer. Zelf kweek ik watervlooien die ik levend toevoeg aan de bakken met Baby Koi. De grootste zijn vaak te groot voor de kleine baby Koi, maar dat maakt niets uit. Die zorgen direct weer voor nakomelingen die de kleine Koi wel kunnen eten.

In diepvriesverpakking zijn ze bij de meeste aquaria en dierenspeciaalzaken te verkrijgen. Meestal in doordruk verpakkingen van 100 of 200 gram, wat vaak niet meer dan € 2,- of € 3,- per pakje kost.

Een alternatief is doorgekookt ei, het eigeel kun je laten drogen en tussen je vingers tot poeder vermalen. Zorg dat je hiervan hele kleine beetjes per keer voert. Want alles wat niet opgegeten wordt belandt direct op de bodem. Dit is de reden waarom levende watervlooien zo mijn voorkeur geniet, je hebt geen last van rottend voer op de bodem.

Voer na 1 tot 2 weken voor 1 tot 1,5 cm baby Koi

De groei gaat gestaag door, al na 1 tot 2 weken kunnen de baby Koi fijn korrelvoer krijgen. Je kunt je eigen korrelvoer fijnmalen en stampen en dat vervolgens geven. Of je koopt een zakje Hikari Plankton wat je vanaf ongeveer 1cm baby Koi kunt voeren. Ik heb sterk de voorkeur voor die laatst, dat voer is afgestemd voor zeer jonge vissen en perfect om te voeren wanneer Koi net een paar weekjes oud zijn.

Compleet overzicht voer geschikt voor baby Koi per fase

Je kunt in mijn artikel ‘Baby Koi laten opgroeien en opkweken’ meer lezen over de beste soorten voer gedurende de verschillende levensstadia van baby Koi.

Selecteren van baby Koi

Heb je je baby Koi eindelijk een paar stappen verder gebracht, dan moet het moeilijkste misschien nog wel beginnen. Dan bedoel ik vooral emotioneel het moeilijkste. Want duizenden of zelfs tienduizenden baby Koi laten opgroeien is geen optie.

De enige optie is het selecteren van koibroed. Japanse kwekers noemen dit Senbetsu. Je selecteert alleen de betere baby Koi die je verder wilt laten opgroeien. Zodat je alleen die exemplaren voldoende ruimte en ontwikkelingsmogelijkheden gunt. Japanse kwekers selecteren de meeste soorten voor het eerst na 4 weken. Een tweede selectie vindt vaak plaatst op een leeftijd van 6 weken oud.